Malaysia kini sedang mengalami gelombang haba dan kelembapan yang berpanjangan, dijangka berterusan sehingga bulan September. Keadaan cuaca ini—didorong oleh Monsun Barat Daya dan perubahan iklim global—menjadi ancaman besar kepada kesihatan awam, keselamatan, dan produktiviti.
Artikel ini menghuraikan risiko, kumpulan rentan, serta langkah-langkah yang boleh diambil, serta menjelaskan kenapa Indeks Suhu Basah (Wet-Bulb Globe Temperature, WBGT) lebih relevan berbanding suhu biasa dalam menangani risiko haba.
Mengapa Haba dan Kelembapan Tinggi Berbahaya?
Tubuh manusia menyejukkan diri melalui penyejatan peluh. Tetapi dalam keadaan kelembapan tinggi, peluh sukar untuk tersejat dengan berkesan. Ini menyebabkan haba terperangkap dalam tubuh, yang boleh menyebabkan:
Keletihan akibat haba: keletihan, pening, mual, degupan jantung laju
- Strok haba: kulit kering dan panas, kekeliruan, pengsan – kecemasan perubatan
Keadaan ini lebih memburukkan dalam:
- Ruang tertutup yang kurang pengudaraan
- Aktiviti fizikal di luar bangunan
- Kawasan yang tiada teduhan atau penyejukan
Siapa yang Paling Berisiko?
Kumpulan Rentan:
- Warga emas dan kanak-kanak
- Pesakit penyakit kronik (jantung, kencing manis, buah pinggang)
- Individu yang tinggal bersendirian atau tiada alat penyejukan
Pekerja Rentan:
- Pekerja luar bangunan (binaan, pertanian, penghantaran)
- Pekerja dalam bangunan yang panas dan kurang ventilasi
- Pekerja sektor tidak formal tanpa kemudahan rehat dan air
Kumpulan ini lazimnya mempunyai akses terhad kepada hidrasi, penyejukan, dan rawatan awal.
Apa Itu Wet-Bulb Globe Temperature (WBGT)?
MetMalaysia kini menggunakan suhu kering (dry-bulb) untuk amaran haba. Namun, ini tidak mengambil kira kelembapan. WBGT ialah indeks yang lebih lengkap kerana menggabungkan:
- Suhu udara
- Kelembapan
- Haba sinaran (pancaran matahari)
- Kelajuan angin
Apabila suhu basah mencecah 35°C, walaupun orang muda dan sihat boleh mengalami strok haba dalam tempoh terdedah yang panjang. Di Malaysia, kelembapan tinggi bermakna ambang bahaya lebih rendah daripada yang dijangkakan.
Apa Yang Boleh Kita Lakukan? – Nasihat Praktikal
Untuk Orang Awam:
- Minum air secara berkala, bukan hanya bila dahaga
- Elakkan aktiviti luar antara 12 tengah hari – 3 petang
- Pakai pakaian longgar dan berwarna cerah
- Guna kipas dan mandi air sejuk untuk menyejukkan badan
- Pantau orang tua dan individu rentan, terutamanya yang tinggal bersendirian
- Gunakan aplikasi cuaca seperti myCuaca untuk pantau amaran panas
Untuk Majikan dan Tempat Kerja:
- Alihkan tugas berat ke waktu pagi atau lewat petang
- Sediakan kawasan rehat berbumbung, kipas, dan air minuman bersih
- Latih pekerja mengenal tanda stres haba dan cara bertindak
- Guna rekod pemantauan haba atau aplikasi digital untuk mengatur kerja luar
- Libatkan pakar Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (KKP) untuk penilaian risiko
Peranan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM)
KKM bekerjasama dengan MetMalaysia untuk:
- Mengeluarkan nasihat kesihatan awam
- Menyediakan klinik dan hospital menghadapi kes berkaitan haba
- Menyokong penubuhan pusat penyejukan dengan NGO dan PBT
- Mempromosikan penggunaan aplikasi MySejahtera dan myCuaca
Nasihat Pakar
“Fenomena suhu basah merupakan ancaman kesihatan awam—walaupun di bawah 35°C, individu boleh mengalami stres haba. Pengudaraan yang baik, hidrasi, dan pengurusan kerja boleh menyelamatkan nyawa.” – Prof Dr Sanjay Rampal
“Tindak balas kesihatan awam mesti bersifat jangkaan dan inklusif. Dengan dasar, teknologi dan kesedaran masyarakat yang betul, kita boleh mencegah penyakit berkaitan haba yang boleh dielakkan.” – Prof Dr Victor CW Hoe
Kesediaan Haba Adalah Tanggungjawab Bersama
Perubahan iklim menuntut perubahan sikap dan tindakan kita.
Kita mesti:
- Lindungi kumpulan paling rentan
- Perkuatkan sistem kesihatan dan tempat kerja
- Manfaatkan teknologi seperti MySejahtera
- Tingkatkan kesedaran komuniti dan sokongan bersama
Mari bertindak secara kolektif—bukan sekadar untuk kekal sejuk, tetapi untuk kekal selamat.
Sekiranya diperlukan, saya boleh bantu menyesuaikan versi ini untuk poster pendidikan, kempen media sosial, atau kenyataan akhbar rasmi.
